Γκρίνια, η απενοχοποίηση...

Λίγα πράγματα μπορούν να με κάνουν να μη γκρινιάζω αυτό τον καιρό. Και ένα από αυτά είναι η καλή γκρίνια. Παράξενο; Παράδοξο; Δεν με νοιάζει. Οποιος ξέρει τα μικρά μυστικά της ζωής, γνωρίζει καλά πως μια γκρίνια την ημέρα, την κακία κανει πέρα. Ανοίγοντας τη σημερινή «Ε», είδα την δικαίωση να πλησιάζει.
Για όσες ώρες μουρμούρας μου έχουν καταλογιστεί ως χαμένες, για όσες στιγμές στραβώματος έχω στηλιτευτεί, για όσα «θαψίματα» έχω απολαύσει ένοχα, ήρθε το παρακάτω κείμενο να με δικαιώσει. Οσοι ξέρετε πως η γκρίνια είναι πράγματι το άλας της ζωής, διαβάστε το και μετά γκρινιάξτε ελεύθερα...



Αν έχετε βαρεθεί να βλέπετε στραβωμένα, μουρτζούφλικα πρόσωπα, που γκρινιάζουν και παραπονιούνται για τους πάντες και τα πάντα και γενικά τρώγονται με τα ρούχα τους, σκεφτείτε το ξανά. Οι γκρινιάρηδες είναι ίσως η πιο υγιής, παραγωγική και πετυχημένη κατηγορία της κοινωνίας μας, το άλας της γης, ο θεμέλιος λίθος του πολιτισμού μας.

Σκεφτείτε από τα 100 πρόσωπα που αντικρίζετε κάθε πρωί, πριν πάτε στη δουλειά -αν ζείτε σε μεγαλούπολη- ή έστω από τα 10 που συναναστρέφεστε καθημερινά, πόσοι είναι χαρούμενοι και πόσοι βράζουν έστω και σιωπηλά στο ζουμί τους. Οι γκρινιάρηδες υπερτερούν, τουλάχιστον αριθμητικά, ενώ σίγουρα η γκρίνια διαρκεί περισσότερο, αφού οι ώρες της χαράς σπανίζουν, ενώ οι ώρες της μανούρας αφθονούν. Ξεχάστε τους περιχαρείς παρουσιαστές πρωινών εκπομπών, τις τηλεβεγγέρες, όπου όλοι περνάνε καλά και φροντίζουν να το δείχνουν με υστερικά γελάκια και τσιφτετέλια, ξεχάστε το παγωμένο χαμόγελο του πωλητή και την επιβεβλημένη αισιοδοξία των οδηγών αυτοβοήθειας. Η γκρίνια -που στην ουσία δεν έφυγε ποτέ από την επικαιρότητα- είναι η νέα μόδα, τώρα και με τη σφραγίδα του ειδικού.
Μετά τη μανία της αυτοβελτίωσης, της θετικής σκέψης, των μικρών βιβλίων του ζεν και της ηρεμίας, μια νέα υπομανία δοκιμάζει την τύχη της στην αγορά: η αποενοχοποιημένη γκρίνια. Το φαινόμενο ξεκίνησε από την ούτως ή άλλως γκρινιάρα Μεγάλη Βρετανία, όπου μια σειρά από χρονικά της μουρμούρας έκαναν θραύση κατά την περίοδο των εορτών. Οι κριτικοί κάνουν ήδη λόγο για ένα νέο είδος πρόζας, την «γκρινιο-νουβέλα». Ανθρωποι μορφωμένοι, προνομιούχοι, καλοζωισμένοι, όχι απαραίτητα ηττημένοι και πικρόχολοι, γεμίζουν σελίδες μεμψιμοιρώντας όχι μόνο για όσα τους εξοργίζουν, αλλά και γι' αυτά που απλά τούς τη σπάνε. Αυτή την περίοδο το δημοφιλέστερο γκρινιο-βιβλίο, που πιθανότατα άρχισε την αναβίωση του είδους, είναι το κοινό πόνημα δύο σχετικά νέων Βρετανών συγγραφέων με τίτλο «Μου φαίνεται ή είναι όλα σκατά;» και υπότιτλο «Η εγκυκλοπαίδεια της σύγχρονης ζωής από το Α ώς το Ω» (εκδ. Time-Warner).

Το ντουέτο των Στιβ Λόου και Αλαν Μακ Αρθουρ κατάφερε να ανεβεί στις πρώτες θέσεις με τα δημοφιλέστερα βιβλία των εορτών, συγκεντρώνοντας σε έναν μακροσκελή κατάλογο όλα τα μικρά και μεγάλα σπαστικά πράγματα της ζωής - σύμφωνα με τους ίδιους. Από τις στενές τουαλέτες στα σικ ρεστοράν ώς τον Τόνι Μπλερ, την Κοντολίζα Ράις, τους οικολόγους και τις φεμινίστριες, όλα αλέθονται στον μετασατιρικό αχταρμά των φερέλπιδων γκρινιάρηδων. Κάτι ανάμεσα σε κωλοπαιδίστικη πλάκα, κουβέντες της παμπ, σνομπισμό, λαϊκισμό και γεροντίλα, η «νέα βρετανική γκρίνια» έχει τις ρίζες της στην ένδοξη παράδοση του φλεγματικού εγγλέζικου χιούμορ. Μόνο που σήμερα οι «σκατολόγοι» των μπεστ σέλερ δεν θυμίζουν ακριβώς Μόντι Πάιθονς, ούτε πολύ περισσότερο Οσκαρ Ουάιλντ ή Μπέρναρ Σο, αλλά καρικατούρες των ίδιων πραγμάτων που μέμφονται. Αλλα βιβλία που διεκδικούν τον τίτλο του μουρμουρο-μπεστ σέλερ έχουν τίτλους όπως «Η καταραμένη αγένεια της καθημερινότητας», «Γιατί όσα ξέρετε είναι λάθος», «Τα ξινά σταφύλια της οργής» και πάει λέγοντας. Στην Ελλάδα, όπου η μουρμούρα μάς είναι υπερβολικά οικεία ώστε να την ανάγουμε σε λογοτεχνικό είδος, κάτι ανάλογο επιχειρούν οι λίστες «μ' αρέσει/δεν μ' αρέσει» των λάιφ στάιλ εντύπων, τα κουτσομπολίστικα κους κους και τα τηλεοπτικά «ξεκατινιάσματα». Είτε το παραδεχόμαστε είτε όχι, όλοι διαβάζουμε με ένοχη χαρά τις έγγραφες κακίες, παρακολουθούμε τα παραθυρικά ξεμπροστιάσματα, ανεβάζουμε τις θεαματικότητες των τηλε-γκρινιάρηδων και αναπαράγουμε με προθυμία τη μιντιακή μουρμούρα. Η γκρίνια, όπως ο κιτρινισμός, το κουτσομπολιό και η σκανδαλολογία, είναι το τελευταίο οχυρό της παροπλισμένης κριτικής. Το να γκρινιάζεις για τα πάντα είναι άλλος ένας τρόπος να υπομένεις τα πάντα, χωρίς να αλλάζεις τίποτα. Γκρινιάξτε λοιπόν άφοβα, βγάλτε το από μέσα σας, και εκεί που μονολογείτε βρίζοντας γράφτε και κάνα βιβλίο. Πού ξέρετε, μπορεί να γίνει και μπεστ σέλερ.

ελευθεροτυπία, 11/1/06